OBEZİTENİN GİZLİ DÜŞMANLARI

Uzm. Diyetisyen Fatma FİDAN

Sabahları uyanmakta zorluk çekiyorsanız saçlarınız dökülüyorsa, uyku bozukluğu cilt bozukluğunu ani kilo alma ya da verme, aşırı sinirlilik gibi şikâyetleriniz varsa sizde tiroit hastası olabilirsiniz.

Tiroit; Tiroit bezi ve köprücük kemiği arasına yerleşmiş bir salgı bezidir. Tiroit bezinin görevi tiroid hormonlarını üretmek, depolamak ve gerektiğinde kana vermek ve metabolizmayı kontrol altına almaktır. Bu salgı bezi metabolizmayı ve vücut ısısını düzenler, enerji kaynaklarının kontrolüne yardımcı olur.

Tiroit ile ilgili hastalıklar;

Guatr; Tiroit bezinin büyümesi

Nodül; Tiroit bezinin içinde normal dışı doku oluşmasıdır.

Tiroit; Tiroit bezinin iltihabı denir.

Hipotiroidzm; Hormon az salgılanması

Hipertiroidzm; Hormonun fazla salgılanması

Haşimato Hastalığı; Tiroit bezinin iltihaplanması

Graves Hastalığı; Tiroit bezinin büyümesidir.

Tiroit bezi tarafından salgılanan hormonlar metabolizmayı ayarlayan ve hızlandıran hormonlardır.

Tiroit bezi bir endokrin bezdir. Tiroit bezinin yeterince çalışıp çalışmadığını beynin ‘hipofiz’ adı verilen bir bezden salgılanan TSH hormonu ile kontrol edilir. Tiroit bezinden T3( triiyodotironin ) ve T4 (tiroksin ) isimli iki hormon salgılanır. Bu hormonlar vücudumuzda metabolizmayı düzenler ve metabolizma hızını kontrol eder. Fiziksel ve mental gelişiminde, sinir ve kas fonksiyonlarında ve dolaşımda önemli rol oynar. Tiroid hormonları normal değerden daha fazla salgılanırsa; metabolizma hızlanır, kalp hızı artar, kilo kaybı oluşur buna hipetiroidi denir. Eğer bu hormonlar az salgılanır ise; metabolizma hızı ve kalp hızı yavaşlar, kilo artışı olur ve buna hipotiroidi denir. Tiroid hormonlarının dengesizleşmesi durumunda kolestrol ve trigliserit düzeylerinin yükeslebilir, lenf akışı yavaşlayıp bu durum ödeme neden olabilir. Hipotroidi olan kişilerde obezite, bozulmuş glikoz toleransı, kalp damar hastalıkları gibi birçok sağlık problemlerini neden olabilir. Bütün bu metabolizma hastalıklarının önüne geçmek için öncelikle bir endokrin uzmanına başvurması ve akabinde mutlaka uzman bir diyetisyenden beslenme programı düzenlenmeli ve egzersiz de bu programın bir parçası olmalıdır.

Tiroid Hastalarına Beslenme Önerileri

• Kişinin kan bulguları, yaşam tarzına, yaş, boy ve ağırlığına bağlı olarak alması gereken kaloriyi karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve mineralden zengin ve dengeli olarak öğünlerde tüketmesi gerekir.

• Sebze ve meyveler mevsiminde taze tüketilmelidir.

• Doymuş yağ asitlerinin özellikle omega-3 tiroid fonksiyonlarını olumlu etki yarattığı bilinmektedir. Haftada en az 2 kez balık tüketilmelidir.

• Tam tahıl ürünleri lif ve B vitami açısından zengindir. Tam tahıl ürünlerini tüketmeye özen gösterilmelidir.( Tam buğday ekmeği, kepekli makarna, kepekli pirinç gibi )

• Lif yönünden zengin ve bitkisel protein olan kuru baklagilleri haftada 2 kere tüketmeye özen gösterilmelidir.

• İyot troid fonksiyonları için elzem bir mineraldir. Eğer ihtiyacımızdan fazla alınırsa otoimmün tiroid hastalığına neden olmaktadır. İhtiyacınıza uygun, yeterli düzeyde iyot almaya özen gösterilmelidir.

• Çinko eksikliğinde tiroid hormon metabolizması bozulur. Bu nedenle çinkodan zengin; ceviz, badem, tam tahıllar, deniz ürünleri, tavuk, yumurta, sığır eti, kuzu eti, süt ve süt ürünleri gibi besinler yeme alışkanlıklarınız arasında olmalıdır.

• Beslenmenize keten tohumu ilave edin, hem lif oranı hem de E vitamini ve çinko minerallerinden zengin bir besindir. Günde 1 yemek kaşığı kadar taze öğütülmüş keten tohumu yemeklerinize ilave ederek tüketmeye çalışılmalıdır.

• Selenyum mineralinden zengin besinler tüketilmelidir. Selenyum kaynakları; Ceviz, hindi ve dana eti, balık, kabuklu deniz ürünleri, süt ürünleri, sebze ve meyveler, tam tahıllılar, yumurta, ay çekirdeği selenyum kaynağı besinlerdendir.

• Tiroid hormonlarının çalışmasını azaltan yiyecekler (guatrojenik besinler) aşırı tüketilmemelidir. Brokoli, Brüksel lahana, lahana, karnabahar, hardal, kırmızı turp, soya fasulyesi, şalgam gibi guatrojen besinleri pişirerek tüketmemiz guatrojen madde miktarını azaltacağı için, pişmiş olarak tüketilmesi daha faydalıdır

• Alkol, kafein, sigara ve şeker tiroid bezi için zararlıdır. Tüketimi azaltılmalıdır.

• Tiroidde en fazla görülen problem ödemdir. Günde 2-2,5 lt su tüketilmelidir.

• İçerisindeki Kadmiyum dan dolayı çikolata tiroid hastalarının dikkatli tüketmesi gerekmektedir. Fazla alınan kadmiyum selenyumu vücuttan atar.

• Düzenli egzersiz yapılmalıdır. Egzersiz tiroid bezinin salgısını dengeler.

• Stresten uzak durulmalıdır. Stres birçok hastalık gibi tiroid bulgularını da tetikler.