Geri
Abdurrahman ZEYNAL Abdurrahman ZEYNAL Kalem

Hoca Talebesini Tabancayla Öldürmeye Gidiyor

Yayın: Güncelleme:
Osmanlıda Eğitim sistemi 19. yüzyılda çok tartışıldı. Problemlere çözümler arandı. Sıbyan Mekteplerinin karşısına İptidai Mektepler, Medreselerin karşısına Rüştiyeler, idadiler, Sultaniler dikildi. Ancak medreseler köklü kuruluşlardı, fakat artık işlevliliklerini kaybetmişlerdi. Bilim üretemiyor sadece tekrarla yetiniyorlardı. İçten içe çürüyor, çağın gerisine düşüyorlardı.

1900'lerde Medreselerin bu durumuna çare bulmak için toplantılar düzenleniyor yeni öneriler, yeni teklifler sunuluyordu. Hiç şüphesiz bunların en önemlisi 1909'da teklif edilen Daru'l Hilafetil Aliyye Medreseleri idi. Böylece Öğrenim süresi 12 yıl olacak olan yeni bir formata medreseler kavuşturulacaktı. Ancak bu kolay olmadı. Toplantılar, tartışmalar alıp başını gidiyordu.

Böyle tartışmaların başladığı bir toplantıda ilginç bir anekdot anlatıldı. Toplantıda Ahmet Mitat, Yusuf Akçura, Muallim M. Cevdet, Müderrisler ve daha niceleri bulunmaktaydı. Toplantıda mühim bir sima vardı. Herkes onun mutlaka bir şey söyleyeceğini biliyor, hatta istiyor, fakat o zat bir türlü konuşmuyordu. Nihayet herkesin yüzü ve gözü kendisine dönünce o zat ister istemez söz aldı ve dedi ki:

"Bundan bir kaç sene önce bir büyük muharrir zamanın şeyhülislamına bir mektup yazmış, haftada iki gün evine gelip kendisine tefsir ile diğer İslami ilimleri okutması için bir hocanın seçilip gönderilmesini rica etmiş. Bu iş angarya değil , muharrir, hoca efendiye bir ücret verecek. Şeyhülislam bu büyük şöhretli muharrire hocalık edecek ulema arasında okur yazar ve münevver birisini aramış bulmuş, eline bir tezkere vererek muharrire göndermiş. Hoca efendi haftada iki gün muharririn evine gidiyor, dersini okutuyor ve geceleyin de orada kalıyordu. Muharrir; edebiyatta, felsefede , tarihte senelerce kalem oynatmış, mütetebbi ve münakaşacı bir adam, hatta İslamiyeti bir hoca kadar bilmediği halde onu garp ve Hıristiyanlık alemine karşı senelerce kalemiyle müdafaa etmiş ve bu yolda bir kaç eser de neşretmiş değerli bir şahsiyet. Fakat muharririn fena bir huyu var! Aklın, mantığın kabul etmeyeceği, senetsiz, sepetsiz, mehezsiz vesikasız sözleri, hurafeleri, israiliyatı o da kabul etmiyor, derhal itiraz ediyor, sualler soruyor, hocayı müşkül bir mevkiye düşürüyor. Suallerin bir kısmı muhik, hoca bildiğini söylüyor, onu kandırıyor. Bir kısmı hocanın aklı ermeyecek derecede yüksek. Medrese ilmiyle bunlara cevap vermek müşkül, bunların karşısında özürler diliyor. Üçüncü bir kısmı da garp muharrirlerinin umumiyetle din aleyhtarlarının ve Hıristiyan misyonerlerinin İslamiyet aleyhindeki yazılarından mülhem garazkarane iddialar ve isnatlardan ibaret. Hoca bunları da kısmen izah ediyor, ediyor amma bu suallerin topu birden hoca üzerinde o kadar büyük tesir bırakıyor ki, muharrir İslamiyet'e taraftar değil bilakis aleyhtardır. Din öğrenmek için değil onu tahkir ve tezyif için kendisini istemiş. Hakiki Müslüman olsa böyle kafirine ve mülhidan sualler sorarmı? Dinsizlerin sözünü nakledermi? Nakli küfürde küfür değilmidir"?

Hoca suallerden aciz kalmış sonunda muharririn kafir olduğuna hükmetmiş, kararını vermiş, yine bu tür sualler soracak olursa tabancayla onu öldüreceğine karar vermiştir. Böylece bir dinsizi ortadan kaldıracaktı. Ertesi günü derse giderken tabancasını almış aynı suallerle karşılaşırsa talebesini oracıkta öldürecektir. Ancak talebe hocasının keyifsiz olduğunu görünce o gün hiç sual sormamış, ders normal seyrini takip etmiş ve ders suhuletle bitmiştir.

Zamanla derslerdeki neşesizlik hafiflemekte, muharrir itirazlarını azaltmaktadır. Hoca Efendi yavaş yavaş itidal ve sükunet bulur ve aralarında bir ünsiyet, bir anlaşma peyda olmaya başlar, zamanla hoca efendi talebesini sevmeğe, onun zekasını bilhassa edebiyatta, felsefede ve içtimaiyattaki derin tetkik ve tetebbüalarını yakından görüp takdir etmeğe başlar. Ve yine yavaş yavaş, tabii hissetmeyerek, hoca iken muharririn karşısında talebe seviyesine inmiş olur. Öğrettiği kadar öğrenir ve bu yüzden öldürmek için yanında taşıdığı tabancayı kullanmağa , tasarladığı cinayeti yapmağa lüzum kalmaz.

Bu konuşma dinleyiciler üzerinde derin bir teessür bırakır. Herkes kim bunlar sorusuna cevap ararken O zat:

"İşte makamı meşihatın yüzlerce hoca arasından seçip muharrir efendiye gönderdiği münevver hoca böyle olunca bizim medreselilerin bu günkü halini , medrese tahsilinin verdiği neticeyi siz takdir edin. Hocalarımız anlayamadıkları, kavrayamadıkları mevzulardan bahsedenleri ilmi ve mantıki delillerle değil, silahla yenmek buna cesaret edemedikleri yerlerde ve zamanlarda bol bol tekfir etmek ve neticede halkı dinden soğutmak ve kendilerinden uzaklaştırmaktan başka bir şey yapamazlar.

" Dedikten sonra susar. Ancak salondakiler merakla kim bu hoca, kim bu muharrir diye sorarlar. Hoca salonda beklenen tesirin oluştuğuna kanaat getirince tekrar:

" Hoca Efendinin kıymak istediği muharrir şimdi (hamdolsun) aramızda bulunan atufetli Ahmet Mitat Hazretleridir", der demez dinleyenler hayretler içinde kaldılar ve hocanın kendisi olduğunu anladılar, anlamayana da yanındakiler fısıldar. Bir müddet gülüşmeler , manidar bakışmalar devam eder.

Musa Kazım Efendi ; ifade tabyesdindeki muvaffakiyetini görerek ve gülerek son söz olarak :

" Evet bu memlekette usulü dairesinde medrese tahsili görmüş, biraz yazı yazmağı öğrenmiş ve o sayede Galatasaray gibi Avrupai bir lisede darulmuallimin ve hukuk ve daru'l funun gibi yüksek mekteplere hocalık kürsüsüne ve bugünde bu şöhret yüzünden bu memlekette en yüksek memuriyet makamı olan Ayan azalığına çıkarılmış olan Musa Kazım daileri Ahmet Mitat Efendi gibi bir muharrir, alim hakkında bu tür fikirler beslerse ne demek gerekir. . "

Bu konuşmadan sonra salonda oluşan hava şu olur; Medreseler kökünden ve en kısa zamanda ıslah edilmeli, ve "Daru'l Hilafetil Aliyye" medreseleri kurulmalıdır. Bu anlayışla o gün toplantı sona erdi.

Kaynak: Osman Ergin. Türk Maarif Tarihi Cilt. 1-1, Sayfa 119-120. Eser yayınları, 1977. İstanbul #

Yorumunuzu Ekleyin

Adı-Soyad
E-Posta
Yorum
İşlemin Sonucu
  • Yorumlar T.C. Yasalarına aykırı olamaz.
  • Hakaret içeren yorumlar, yayınlanmasa bile yasal mercilere iletilebilir
  • KVKK Kapsamında, bilgileriniz, yasal merciler hariç kimseyle paylaşılmaz.
  • Formda doldurduğunuz bilgiler ve IP adresiniz sisteme kaydedilir.
  • Yorumunuz onaylanıp yayınlandığında, sadece yorum, isim ve yorum tarih saati gösterilir.

YAZARIN SON YAZILARI

TÜRKÇENİN MUHTEŞEMLİĞİ

TÜRKÇENİN MUHTEŞEMLİĞİ

Sultan Abdülhamit'in isteğiyle anayasanın metnine 18. madde olarak Türkçe girdi.
HALK HİKAYELERİ VE ÖNEMİ

HALK HİKAYELERİ VE ÖNEMİ

Yıllarca hikayeleri destanları okuya okuya onları ezberlemiş dinleyenlere kışın uzun kış gecelerinde anlatarak gençliğimi geçirmiştim
DERS KİTAPLARI VE MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI

DERS KİTAPLARI VE MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI

Yeni kitap demek para demek, emek demek, kağıt demek...
Ciddi Sorunlarımız Varken Kavga Etmek Niye?

Ciddi Sorunlarımız Varken Kavga Etmek Niye?

Devletimizi güçlü, milletimizi Çanakkale, Sakarya, Dumlupınar ruhuyla bir arada tutmaları zarurettir. Bu konuda gayret gösteren her kişi, kurum başımın tacıdır.
ÖLÜM VE MEZAR TAŞI

ÖLÜM VE MEZAR TAŞI

Abdurrahman Zeynal Köşe Yazısı
BİR ZAMANLAR

BİR ZAMANLAR

Toplum içinde çiklet çiğnenmediği, ağızda sigara varken bir yere girilmediği, sokak ortasında durarak konuşma yapılmadığı, yüksek sesle konuşmanın terk edep olduğu zamanlar....

GENEL BİLGİLER

Taraklı

Taraklı

Taraklı Nerede, Taraklı'nın tarihi ve coğrafi özellikleri
Taraklı Otobüs Saatleri

Taraklı Otobüs Saatleri

Ağustos 2023 Güncel Taraklı - Sakarya Otobüs Kalkış Saatleri, Taraklı Otobüs Saatler 2021, Taraklı Otobüs Tarifesi, Taraklı Sakarya ilk otobüs ne zaman? Taraklı - Sakarya Son Otobüs Ne zaman? Sakarya Taraklı İlk Otobüs Ne Zaman, Sakarya Taraklı Otobüs Saatleri, Taraklı Koop Otobüs Saatleri
Taraklı'da Gezilecek Yerler

Taraklı'da Gezilecek Yerler

Taraklı'ya geldiğinizde gezilecek yerler neresidir? Taraklı'nın en popüler gezilecek yerleri yazımızda.
Taraklı Termal Turizmi

Taraklı Termal Turizmi

Taraklı'da termal turizmi, Türkiye'deki belli başlı noktalardan biri haline gelmiştir.