Abdurrahman ZEYNAL
Kalem
Çanakkale de Savaşan Erzurumlular
Yayın:
Güncelleme:
Planları önceden hazırlanmış, paylaşılacak topraklar belirlenmiş, yıkılacak imparatorluklar hedef seçilmiş “bir damla petrolün bir damla kandan” önemli olduğu vurgulanmış ve yirmi milyondan fazla insanın can verdiği Saraybosnada Sırplı Prensin öldürülmesiyle başlayan dünyayı alev ve ateşe atan Birinci Dünya Savaşı 1914 yılında başladı.Almanya, Avusturya Macaristan İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu bir cephe, İngiltere, Fransa, Rusya ve İtalya bir cephede yer alarak savaştılar.
Osmanlı İmparatorluğu 3 kıta, yedi cephede savaştı. 2 milyondan fazla şehit verdi. 9 milyon kilometre kare toprak kaybına uğradı. Kayıplarımız hadsiz ve hesapsızdı. Savaşın başlarında kazandığımız Kutul- Amere, Çanakkale savaşları var ki dünya tarihine kahraman Mehmetlerimiz tarafından kanla yazıldı.
Abdülhamit han’ın uzun çabalarıyla yetiştirdiği üniversiteli, liseli, medreseli gençlerden kurulu bir okumuşlar sınıfının vatan müdafaası uğrunda tüketildiği bir savaştı. Dile kolay toplam kaybımız Çanakkale’de 255.000 idi.
Çanakkale’de savaşan, şehit düşen, esir düşen ve gazilerimiz bütün imparatorluk coğrafyasından gelmiş canlarını ortaya koymuşlardı.
Bu savaşta her yerden olduğu gibi Erzurum’dan da gidip savaşanların sayısı da binleri bulurken Çanakkale’de şehit düşen askerlerimizin sayısı da 937 civarında idi. TRT Çanakkale ile ilgili bir belgesel hazırlarken Erzurum’a geldiler. Aradıkları Çanakkale’de savaşanların ikinci veya üçüncü kuşaktan akrabalarıyla söyleşi yapıp yayınlamaktı. Ancak o günlerde ne yazık ki bu isimleri bulamadık. Geçen zaman içinde sorup araştırmalarım sonucu şehit olan birkaç Erzurumlunun ismini bulabildim. Bu isimler
Pasinler nüfusuna kayıtlı Rıza oğlu 1892 doğumlu Durak, Tekman nüfusuna kayıtlı Mehmet oğlu Halil, Merkez nüfusuna kayıtlı 1890 doğumlu Aziz oğlu Coşkun, Hınıs nüfusuna kayıtlı 1890 doğumlu Mehmet oğlu Halil, Aşkale nüfusuna kayıtlı 1886 doğumlu Halil oğlu Ali idi. Canlarını bu vatan için vermiş 937 kişiden sadece beşinin adı idi…
Bunların dışında Kasım Kula’nın, Erinkarlı Bahri Hanılcı’nın dedesi, bulabildiğim isimlerdi.
Elbette bir ülke, bir şehir için çok anlam ifade eden bu şehitlerimizin isimleri Genelkurmay arşivlerinde bulunmaktadır. Bu kahraman isimler bulup gün ışığına çıkarmak bu isimlerin toplu olarak bir levhada yazılıp bir parka yerleştirmek de Belediyenin işi olmalıdır.
Başta Valiliğimiz olmak üzere, Atatürk Üniversitesi ve belediyelerimiz el birliğiyle bu hayırlı işi başarıp bu kahramanları gelecek kuşaklara tanıtmaları çok önem taşımaktadır.
Bu güzel çalışmayı yapacak tarihin bir bölümünü aydınlatacak bu projede herkesi göreve davet ediyorum.
Not: Etrafta bu şehitleri bilenler yazının altına mesajla bilgileri paylaşırlarsa güzel bir katkı sunmuş olurlar.
#
